دستگاه تناسلی زن و مرد

ساختارهای داخلی دستگاه تناسلی زن (تخمدان ها، لوله های حمل تخمک، رحم و مهبل) در یک سوم پایینی شکم قرار دارند. تخمدان ها، حاوی فولیکول هایی هستند که تخمک ها (سلول هایی که با اسپرم مرد ترکیب شده، نوزاد ایجاد می کنند) را در خود نگه می دارند. هر ماه یک تخمک بالغ شده، از تخمدان رها می شود؛ شیپور (فیمبریا) تخمک را به داخل لوله حمل تخمک هدایت می کند و از آنجا تخمک به طرف رحم رانده می شود.

مهبل که مسیری با جدار عضلانی است، ارتباط رحم را با خارج بدن برقرار می سازد. ساختارهای خارجی که مجموعاً فرج نام دارند، شامل کلیتوریس حساس و چین های پوستی به نام لب هستند که ورودی مهبل و پیشابراه را محافظت می کنند. غدد بارتولن که مایعی را برای لیز کردن در حین مقاربت جنسی ترشح می کنند، درست در داخل ورودی مهبل قرار دارند.
● تغییرات حاصل از بلوغ در دختران

بلوغ دوره ای است که در طی آن، مشخصات جنسی ایجاد و اعضای تناسلی بالغ می شوند. در دختران، بلوغ بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی شروع می شود و۳ تا ۴ سال طول می کشد. غده هیپوفیز شروع به ترشح هورمون هایی می کند که تخمدان ها را برای تولید هورمون های جنسی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون، تحریک می کنند. این هورمون ها باعث ایجاد تغییرات فیزیکی از جمله بزرگی پستان ها و لگن ها و رشد موهای عانه و زیر بغل می شوند و به دنبال آن، تخمک گذاری و قاعدگی را تحریک می کنند.
● چرخه قاعدگی
در طول چرخه قاعدگی، بدن زن برای بارداری احتمالی آماده می شود. این چرخه به وسیله ۴ هورمون تنظیم می شود. هورمون تحریک کننده فولیکول و هورمون لوتئینی که از غده هیپوفیز ترشح می شوند، باعث بلوغ یک تخمک در یک فولیکول و آزاد شدن آن می شود. تخمک و فولیکول آن، استروژن و پروژسترون ترشح می کنند که باعث ضخیم شدن مخاط رحم می شوند. اگر یک تخمک بارور شود، خود را وارد سطوح داخلی رحم می کند و اگر بارور نشود، در طول قاعدگی به همراه خون و سلول های حاصل از مخاط داخلی رحم، از بدن خارج می شود. این چرخه حدود ۲۸ روز طول می کشد ولی مدت زمان آن ممکن است از ماهی تا ماه دیگر و از زنی به زن دیگر فرق کند. یک چرخه قاعدگی کامل
این تصویر تغییرات حاصل در آندومتر(مخاط رحم) و تخمـدان را در طی چرخـه قاعدگی نشـان می دهد. تخمک می تواند در زمان تخمک گذاری که از فولیکول آزاد می شود، به وسیله یک اسپرم بارور گردد.
● نقس پستان ها
پستان ها در تحریک جنسی نقش دارند و نقش اصلی آنها تولید شیر برای نوزادان است. در طول بلوغ، هورمون استروژن باعث رشد و تکامل پستان ها می شود. در طول بارداری، تغییرات هورمونی، پستان ها را باز هم بزرگتر می کنند و در اواخر بارداری، تولید شیر را درغده هایی به نام لوبول تحریک می کنند. این غده ها به مجاری وصل می شوند که به کانال هایی به نام آمپول ختم می شوند. آمپول در سطح نوک پستان به بیرون باز می شود. بقیه بافت پستان عمدتاً چربی است و مقدار کمی بافت همبند نیز دارد که به نگهداری پستان کمک می کند.
● ساختار پستان
پستان ها عمدتاً از لوبول ها و مجاری شیر به همراه چربی و بافت همبند تشکیل می گردند. شیر از نوک پستان خارج می شود. ناحیه تیره اطراف نوک پستان آرئول نام دارد.
● یائسگی
یائسگی زمانی است که چرخه قاعدگی متوقف می شود این امر معمولاً بین۴۵ تا۵۵ سالگی رخ می دهد. تخمدان ها دیگر به هورمون تحریک کننده فولیکول پاسخ نمی دهند و هورمون های جنسی زنانه (استروژن و پروژسترون) کمتری تولید می کنند. در نتیجه، تخمک گذاری و قاعدگی خاتمه می یابد. به محض این که زنـی به مرحـله یائسگی برسد، دیـگر بارور محسوب نمی شود. درست در سال های قبل و بعد از یائسگی، تغییرات هورمونی باعث ایجاد علایمی چون نوسان خلق، گر گرفتگی، خشکی مهبل و عرق کردن شبانه می گردد. یائسگی ممکن است منجر به تغییرات فیزیکی طولانی مدت مثل پوکی استخوان شود.
● استخوان دچار پوکی
هورمون جنسی استروژن برای تقویت استخوان ها لازم است. غلظت پایین استروژن پس از یائسگی می تواند منجر به پوکی استخوان شود که همان گونه که در این تصویر میکروسکوپی نشان داده شده است، یک بیماری است که در آن استخوان ها تراکم خود را از دست می دهند و ممکن است نازک و شکننده شوند.  
 
دستگاه تناسلی مرد  
   
 
دستگاه تناسلی مرد، تولید اسپرم )سلول هایی که می توانند به تخمک زن متصل شده، نوزاد را به وجود بیاورند( را برعهده دارد. همچنین این دستگاه هورمون های جنسی لازم برای تولید اسپرم و تکامل جنسی در دوران بلوغ را می سازد. اعضای تناسلی مرد از آلت تناسلی، بیضه و کیسه بیضه که بیضه ها در آن آویزان هستند، تشکیل می شوند. هر بیضه حاوی لوله های سمینیفر است که اسپرم می سازند. اسپرم در اپیدیدیم )یک لوله پیچ در پیچ که پشت هر بیضه قرار دارد(، نگهداری می شود. یک لوله دیگر به نام وازدفران، هر اپیدیدیم را به یک مجرای انزالی وصل می کند که این مجرا خود به پیشابراه وصل می شود. سه غده )یک جفت غده ساخت منی و غده پروستات(، مایعاتی را ترشح می کنند که وظیفه انتقال و تغذیه اسپرم را برعهده دارند؛ این ترشحات همراه اسپرم، مایعی به نام مایع منی را تشکیل می دهند. در طول فعالیت جنسی، بافت نعوظی آلت تناسلی، پر خون شده، آلت تناسلی را دراز و سفت می کند تا بتواند وارد مهبل زن شود. در هنگام ارگاسم، انقباضات عضلانی مایع منی را از طریق هر وازدفران به طرف پیشابراه و خارج از آلت تناسلی می رانند.
● تغییرات حاصل از بلوغ در پسران
بلوغ دوره ای است که طی آن مشخصات جنسی ظاهر و اعضای جنسی بالغ می شوند. در پسران، معمولاً بلوغ بین۱۲ تا ۱۵ سالگی شروع شده،۳ تا۴ سال طول می کشد. غده هیپوفیز واقع در قاعده مغز شروع به ترشح هورمون هایی می کند که بیضه را برای تولید هورمون جنسی مردانه یعنی تستوسترون تحریک می کنند. این هورمون ها باعث ایجاد تغییراتی مثل بزرگی اعضای تناسلی و رشد موی بدن و سپس تولید اسپرم و افزایش میل جنسی می شوند.
● تولید اسپرم
با فرا رسیدن زمان بلوغ، ساخت مداوم اسپرم در بیضه ها با سرعت حدود۱۲۵ میلیون اسپرم در روز شروع می شود. اسپرم ها در اطراف دیـواره های لوله های سمینیفر تکامـل پیـدا مــی کنند و دم های آنها که آنها را قادر به شنا کــردن مـی کـنند، بـه سمت مرکز لوله ها قرار می گیرند. اسپرم بالغ در یک لوله پیچ در پیچ به نام اپیدیدیم که پشت هر بیضه قرار دارد، نگهداری می شود. سرانجام اسپرم ها یا در طی فعالیت جنسی با انزال بیرون می روند و یا به داخل بدن بازجذب می شوند.